ژن بوون و دایکبوون ئەو قاس ئاسان نیە

دەما کو ئەم ل جیھانێ دنێرین ل گەلەک دەڤەرێن رۆژھەلاتا ناڤین تایبەت دەڤەرێن ئولدار و پاشکەفتی ھەڤژیانیا تەمەنێ بچووک ب ئاوایەک ژرێزێ تێ دیتن و زارۆکێن د تەمەنێ ١١-١٢ سالی بگرە ھەیا دچە ١٨-٢٠ سالیێ. ئاستا ھەڤژیانیا د تەمەنێ زارۆکاتی دە زێدە بوویە.سەدەمێ بلندبووینا ڤێ رێژەیێ ژ بۆ چیە دڤێ مرۆڤ ل سەر ڤێ یەکێ کوور ببیت. دڤێ مرۆڤ ل سەر خەتەریێن ھەڤژیانیا د تەمەنێ بچووک دە ژی کوور ببە و ل گۆر ڤێ یەکێ تەدبیرێن خوە بگریتن. د تەمەنێ بچووک دا ھەڤژیانی ب ھەر ئاوایی خراب و خەتەرە. چ دبە بلا ببە پێویستە کو مرۆڤ زارۆکان نە دەنە ھەڤژیاندن. تایبەت دڤێ دایک و باڤ دیسان خوێندنگەھ دادگەھ ژنو قوناغێن دوورا یێن پەروەردەیێ و یاسایێ رێ ل ڤێ یەکێ بگرن..

پەرگالا دەستھەلاتدار تەڤی ھەموو ھەولدان و دەستکەفتیێن ژنان دیسا ژی ژ بۆ بەرژەوەندیێن خوە ھەقارەت ل ژنێ کرنە و ل سەر کەدا ژنێ روونشتینە. تەڤی کو کەدا ژنێ تێ دەستەسەرکرن د ھەمان دەمێ دە ھەڤژیانیا د تەمەنێ ب زارۆکاتی دا ژی رەوا تێتە دیتن و ئەنجامێن زەرەرێن ڤێ یەکێ ژی نە خەما پەرگالا دەستھەلاتدارە. دیسا ژییێ کو د دەستپێکێ دا ل دژی ڤێ بریارا خەلەت دەردکەڤن ژی دیسا ژنە. چنکی ژن ھشمەندیا وان پێش کەتییە. ژن جڤاکێ ب رێڤە دبەت و ژ خزمەتا مالێ بگرە ھەتا نێرینا زارۆک و کارێن ل دەرڤە ھەموویان ژن دکەن. ژن ل دژی ھەموو زەحمەتی و ئیشکەنجەیان تێدکۆشن و ھەول ددەن کو ھەموو زنجیرێن کۆلەتیێ بشکینن. ژ بەر کو مێر ل گۆر ئاقلێ دەولەتێ باڤکزالی تەڤ دگەرە لەوما ئیستسمارا زایەندی ژی پێک تێت. ھەڤژیانیا تەمەنێ د زارۆکاتی دە و ئیستسمارا زایەندی ب ھەڤ رە گرێدایینە. تەڤی ڤان نەحەقیا دەنگ و رەنگێ ژنێ د ناڤ دەستمالا رەش دا تێ فەتساندن. ب ڤی رەنگی ژنا ھەری باش ل گۆر پەرگالا دەولەتا خوەدی زێھنیەتا باڤکزالی ژنا ھەری باشە کو دەنگێ خوە دەرناخە. دیسا بکارئینانا وێ ب رێیێن بازرگانی ئێدی کەچەک ٧-٨ سالی ماسک/مکیاچ بکاردئینیت و ھزر د خەملاندنا خوەیا سەختەدا دگە، پشتی ڤی سەردەمی ژی کو سوشیال مێدیا تەڤ ژبۆ کارێن بازرگانی بکارتێ و تو سانسورەک ژبۆ زاروکان تونە، زاروک تێ زیندانکرن د سایکولوژیکا مەزنان دا، وسا کولەتیێ و بێ باوەربونێ زێدە دکەن و خوەبونێ دشکێنن چنکی ئەڤ پەرگالێن ھە دزانن کو ژن خوەدی ھێزەک مەزنە گەر سەری ھلدەن وێ داوی ل ھزرێن وانێن یەکپەرست بێتن. لەوما ھەر دەم زارۆک و ژن ژ ئالیێ پەرگالێن کاپیتالست و یەکپەرست تێن پەرچقاندن و ئارمانجگرتن. لەوما ھەڤژیانێن د تەمەنێ زارۆکاتی دا زێدە دبن کو ژن تەنێ زارۆکا بینن و زیندانا ناڤا چار دیواران بێن کولەکرن. 
 
زیھنیەتا کو ھەر دەم زارۆک و ژنان دکەن قوربانێن خوە ژنێ ھەر دەم دکەن ئاموورا کرین و فرۆتنێ و تەنێ ژ بۆ بەرژەوەندیێن خوە ب کار تینە. گەلەک جاران ژ بەر زەختێن مالباتێ ژی ھەڤژیانیا زارۆکاتی ئاستا وێ بلند دبیت. ژ بەر کو زارۆک نە د تەمەنێ کو بریارێ بدە دەیە لۆما ب کالێ ٥٠-٦٠ سالی ژی تێن ھەڤژیاندن. کا زارۆکەکێ چاوا ب کالێ ٥٠-٦٠ھەڤژیانیێ بکە؟
وەک د نھا دە پر نوچەیێن وسا پارڤە دبن و سوشیال میدیا بەحس دکەتن.
بەری ھەر تشتی ھەڤژیانیا تەمەنێ بچووک ژ بۆیی بیۆلۆژیا مرۆڤان خەتەرە، ب تایبەتی ژی ژ بۆ زارۆکا کەچک ھین ب خەتەرترە. بەدەن ھەتا کو کامل نەبە، نابە کو زارۆک تێکلیا جنسی دا بژین. ژ خوە ژنەک جوان وەلاتێ کو لێ دژی چەندی گەرم بە ژی، ھەری زوو د ١٣ دە سالیا خوە دە (کەتنا دەورە، عادە) دبینن. ژن ھەتا رەگیل نەبیت بەدەنا وێ ژی کامل نابە. داییکتی وسان ھەست ئان ژی مژارەک ژ رێزێ نینە بێگوومان. بەرییا ھەر تشتی ژ بۆ ھەڤژیانیێ ئاقلەک باش و ئاڤا و ڤینا کەسان گرنگە. د ھەڤژیانیێ دا گەر ڤینا کەسێن کو ھەڤژیانیێ پێک دئینن ل بەر چاڤ نەیێن گرتن وێ داویا وێ ھەڤژیانیێ تێکچوون بیت.
ئەم پر دوور ل چارەسەریا نەگەرن، ھەر کەس دکارە ببە ھێزا چارەسەریا پرسگرێکێن وەلات ئان ژی جڤاکا خوە. بەری ھەر تشتی ھشمەندیا کو مێرێ سەردەست ب جڤاکێ و ژنان دایە باوەر کرن کو دەما ژنەک ل سەر تەمەنێ ٣٠- ٣٥سالیێ کەت و ھەڤژیانی پێک نە ئینا بە وێ د مالدا بمینیت، پێویستە کو مرۆڤ ڤێ ھشمەندیا خەلەت و گەنی د جڤاکێ دە بدەت گوھارتن. تایبەت ژن ژی ب ئەڤا من گوتی بەروڤاژی دڤێ خوە ئاڤا بکەن و شیاری و زانابون ڤێ پرسێ چارە بکەن و ھینا بچوک خوە ژ ڤان پەرگالان رزگار بکەن یان خوە نێز نەکەن. ژ بۆ ئەڤ پرسگرێک د جڤاکان دا وەرە چارەسەر کرن بەری ھەر کەسی و ھەر تشتی گرنگە کو ژن ژ ھێزا خوەیا جەوھەری ب باوەر بن. ھشمەندییا مێر وسان کریە کو ژن ژ ھەبوون و بەدەنا خوە شەرم بکە، ب جڤاکێ دانە باوەرکرن کو گەر ژن د بن چاڤدێری یان پاراستنا مێران دا نەبیت ئەو نکاریت بژیت.یێ کو ناھێلە ژن ب ھێزا خوە بژی گەلۆ کییە؟
دەما کو تو ژ کەسەکی را ٤٠ جاران بێژی تو دینی، بێگوومان وێ ئەو ژی دێ باوەر کەت کو دینە. د جڤاکا مە دا ئەڤ ٥ ھەزار سالە کو ژ ژنان را گۆتنە تو نکاری، نەزانی، بێ ھێزی و مەجبووری کو د بن پاراستنا مێرەکی دا بی. ما گەلۆ دەما کو تە زایەندەک(جێندەر) ب ڤان خالان دا باوەرکرن ما ئاسانە کو بکاربە ب ھەبوون و زایەندا خوە باوەر بیت. ژ بەر کو د جڤاکان دا د ھەموو دەمان دا ژ ژنان را گۆتنە تو نکاری و نزانی ژنان ژی وسان باوەر کریە کو نکارە و نزانە ژ بەر وێ مێران گەلەک جاران وەکە خوەستیە دەستھلاداریا خوە ل سەر جڤاکێ دانە مەشاندن. گەر د جڤاکی دا زایەندا ژن وەکە مرۆڤ ب ھات بوویا ھەژمارکرن وێ توو جاران ژن نەھات بوونا فرۆتن. ناڤێ فرۆتنا ژنێ خەملاندنە دا کو ژن بخوە ژی ژێ ئاجز نەبن، کرنە قەلەن، نەخت ئان ژی ل ھنەک دەڤەران کرنە پەرێ ھەقێ شیرێ داییکێ ما گەلۆ داییک شیر نادە کورێ خوە ژی؟ لێ تەنێ د جڤاکان دە ژن تێن فرۆتن. ژ خوە ھشمەدیا کو مرۆڤان بفرۆشن ب ھەر ئاوایی خەلەتە و نە ل گۆری ئەخلاقیە. ھەڤژیانی نە تشتەک شاشە، لێبەلێ ھەڤژیانیا د تەمەنێ بچووک دە، کرین و فرۆتنا مرۆڤان شاشە. ھەڤژیانیا تەمەنێ بچووک ھەم د واتەیا بیۆلۆژیک و سایکولوژیک ھەم ژی ژ بۆ ئاڤاکرنا مالباتەک ب تەندورست خەتەرە. ل گۆری وە زارۆکەک وێ بکاربە زارۆکان پەروەردە بکە؟ دەما کو تو کەسەکی د تەمەنەک بچووک دە بزەوجینی پشتی کو بوو کەسەک جوان واتە بوو ١٨-١٩ سالی دێ لێگەرینێن وان جوودا بن. ژ بەر ھەڤژیانیا تەمەنێ بچووک پرسگرێکێن ھەڤ دوو بەردانێ ژی د ناڤا جڤاکا مە دە زێدە نە. دەما کو داییک و باڤ ھەڤدوو جوودا دبن بێگوومان ژیانا زارۆکان ژی سەر و بنێ ھەڤ دبە و دەروونیا زارۆکان ژی پێ رە خراب دبە.دیسان خیانەتێن ھەڤژیانی بەر ب زێدەھیێ دچن کو یەک ژ وان سەدەمان ئەڤ تەمەنێ بچوکە و تێنەگەھشتن ژ بەرپرساتی و ھەڤژیانیێ..

ھێلان چیا