ژیان یاسین نەبى
ناوچا شرنوبل کو دکەڤیتە نزیکى کێف یا پایتەختێ ئوکرانیا جهێ ژیارا پتر ژ ١٢٠ هزار كەسان بوو ، ژبەر کاریگەریا پەقینێ بو گورستانا پتر ژ ٨٠٠٠ كەسان ئێك ژ خرابترین رویدانێن ئەتومی یێن مێژوویێ بخوڤە دیتی رویدانا پەقینا وێستگەها ئەتومی یا شرنوبل بوو .
ئەڤ رویدانە ل رێكەفتی ٢٦ ی هەیڤا نیسانێ سالا ١٩٨٦ رویدا ژ ئەگەرێ خەلەت مامەلەكرن دگەل ساركرنا توربیناتێن یورانیومێ و ب شێوەكێ پلا گەرماتیێ بلندبو كو بو ئەگەرێ ژناڤبرنا پتر ژ ٨٠٠٠ كەسان لدویڤ ئامارێن ئوكرانیا و دیسان بو ئەگەرێ ژناڤبرنا ژینگەها وێ ناوچێ و پیسكرنا ژینگەهێ ب ئاستەكێ کو کارتێکرنا وێ هەتا كو ئەمریكاباكور و ئەوروپا ژی هەبوو … سەرچاوە دبێژن كو ئەندازیار( ئاناتولی ستیبانوفیتد دیاتلوف ) بەرپرسێ سەرەكی بو دڤێ پەقینێ دا بوماوەكێ هاتە زیندانیكرن و پاشی لسالا ١٩٩٠ ب لێبورینەكێ هاتە ئازادكرن .
ئەڤ وێستگەهە نزیكی ١٢٢ كیلومتران ل جهێ روینشتڤانان یا دویر بو لێ كاریگەریا یورانیومێ دیراتی نەنیاسی و كارەساتەك خولقاند ، پەقینا وێستگەها شرنوبل بو ئێک ژ خرابترین دە هـ كارەساتێن مێژوویی یێن ئەتومی كو ب ڤی ئاستی كاریگەریا خراب دیڤ خو هێلابیت و تیشكێن یورانیومێ بەردابنە بوشاییا هەوایی .
هەلبەتە كو دروست بكارنەئینانا رێنمایێن پاراستنێ ژی دڤێ وێستگەهێ دا هاتنە هژمارتن ژ ئەگەرێن ڤێ پەقینێ ل دویف هندەك سەرچاوان . ل دەمێ رویدانا ڤێ كارەساتێ نەتەوێن ئێكگرتی ژمارا قوربانیا ب ٤٠٠٠ كەسان خەملاند لێ ئامارێن ئوكرانیا ب پتری ژ ٨٠٠٠ كەسان خەملاند … نوكە ناوچا شرنوبل ناوچەكە كو ژیان تێدا یا بزەحمەتە و نە یا ئێمناهە ژبەر كاریگەریا تیشكێن كیمیایێ یێن د هەوایی دا بەلاڤبوین . سەرچاوەک ژ ( ساینس ادفانسز) دا دیارکرن کو پشتى بورینا ٣٠ سالان ژى لسەر پەقینا وێستگەها شرنوبل تەنانەت جیناتێن سە یێن وێ ناوچێ هاتیە گهورین و نە وەکى سە یێن ناوچێن دینە.
ئەڤ ژینگەها ئەم تێدا دژین ، تاكە سەرچاوێ ژیارێ یە مە هەی، لێ ئەم وەسا هزردكەین كو ئەگەر ئەگەرشرنوبلێن دی ژی روبدەن دێ ئەم هەر شێین ژین ددەمەكێ دا كو زێدەبونا وێستگەهێن ئەتومى و بکارئینانا چەکێ کیمیایى رێژا ڤان جورە تیشكان د بەرگەیێ هەوایی دا دێ ب بێدەنگی و لسەرخو مە هەمیا كوژیت ، لەوا یا فەرە ئەم وەسا رەفتارێ بكەین كو ژینگەها مە مالامەیە و بپارێزین .
